روش مطالعه موثر با ۷ گام
آیا برای شما هم پیش آمده که مطلبی را که به تازگی مطالعه کرده‌اید، فراموش کرده باشید؟ قبل از آنکه به حافظه خود شک کنید یا برچسب های مختلفی به خودتان بزنید، روش مطالعه خودتان را از نو بررسی کنید. در این مقاله به بررسی روش مطالعه موثر بر طبق تحقیقات انجام شده در سال‌های اخیر پرداخته شده است.
به طور کلی روش‌های مختلفی برای مطالعه معرفی شده است که موثرترین آن روشی است به نام PQ5R
P: (Preview) پیش مطالعه
پیش مطالعه به این صورت که شما قبل از ورود به جزئیات کتاب و حفظ کردن، یک پیش مطالعه دارید یعنی ورق زدن اجمالی کتاب و آشنا شدن با فصل‌ها، تیترها و شکل‌ها
در این مرحله شما با عناوین کتاب، موضوعات مورد بحث، حجم مطالب، کلیات کتاب و ارتباط بین موضوعات آشنا می‌شوید.
Q: (Questioning) سوال سازی
با توجه به همان مرور اجمالی یک سری سوالات در ذهن شما مطرح می‌شوند. شاید برایتان سوال پیش آمده باشد که این مرحله طرح پرسش چه ضرورتی دارد؟
طرح پرسش، ذهن شما را برای یافتن پاسخ فعال می‌کند و شما تمرکز بیشتری هنگام مطالعه جزئیات کتاب خواهید داشت تا بتوانید به سوال‌ها پاسخ دهید.
به مراحل پیش مطالعه و سوال سازی اصطلاحاً گرم شدن گفته می‌شود. گرم شدن برای شروع مطالعه؛ مثل زمانی که برای ورزش کردن اول خودتان را گرم می‌کنید. تا اینجا هنوز وارد جزئیات نشده‌اید و صرفاً آشنایی با مباحث کتاب و حجم مطالب بوده است.
***
مرحله مطالعه:
R: (Reading) خواندن با جزئیات
R: (Record) ثبت کردن، یادداشت برداری کردن
پس از آن که پیش مطالعه انجام شد، وارد مرحله خواندن جزئیات کتاب شده و هرآنچه که فهمیده‌اید را به زبان قابل فهم خودتان بر روی کاغذ می‌آورید و ثبت می‌کنید.
در مرحله خواندن به دنبال حفظ مطالب نباشید بلکه هدف آشنایی با مطالب و یادداشت برداری است. سعی کنید هنگام یادداشت برداری و خلاصه نویسی، مطالب را به جای کپی کردن به بیان خودتان بازنویسی کنید.
این تبدیل نوشته‌های کتاب به زبان قابل فهم خودتان و یادداشت برداری یا همان خلاصه نویسی، در درک مفهوم کتاب و به خاطر سپاری مطالب بسیار به شما کمک می‌کند تا اینکه صرفاً بخواهید طوطی‌وار مطلبی را حفظ کنید. در واقع زمانی می‌توانید مطالب را به خوبی یادداشت برداری کنید که به خوبی فهمیده باشید.
تونی بوزان:
هدف از مرحله خواندن، یادگیری و بخاطر سپاری مطالب نیست بلکه هدف، فهمیدن و انتقال اطلاعات از کتاب به یادداشت هاست.
یادگیری در مفهوم لغوی یعنی چیزی را به اطلاعات خود اضافه کردن ولی فهمیدن در معنای لغوی یعنی درک و دریافت یک موضوع.
یادگیری و بخاطر سپاری مطالب از روی یادداشت‌ها و خلاصه نویسی‌ها و در زمان‌های مرور صورت می‌گیرد.
برای اینکه بیشتر به اهمیت خلاصه نویسی پی ببرید به چند مورد از مزایای آن اشاره میکنم:
مزایای خلاصه نویسی
* افزایش میزان یادگیری
* عمیق‌تر کردن یادگیری
*کاهش حجم مطالب
* افزایش تمرکز
* طولانی‌تر کردن ماندگاری مطالب در حافظه
عده‌ای فکر می‌کنند که خلاصه برداری وقت گیر هست اما غافل هستند که این زمانی که برای یادداشت برداری اختصاص می‌دهند فقط یکبار تایم آن‌ها را می‌گیرد اما به شدت به یادگیری عمیق و مفهومی و ارتباط بین موضوعات و بخاطر سپاری مطالب کمک می‌کند.
در این روش فرد تمرکز بیشتری دارد، کیفیت مطالعه افزایش می‌یابد و با برقراری ارتباط بین مطالب، درک و بخاطر سپاری راحت تر بوده و امکان فراموشی به حداقل می‌رسد. ضمن اینکه در طول سال تحصیلی، شما بارها نیاز خواهید داشت که مطالب را مرور کنید.
البته که باید مرور درست پس از مرحله مطالعه را هم درنظر گرفت تا بتوان به خروجی مطلوبی رسید. کم حجم اما جامع بودن خلاصه نویسی‌ها، شما را ترغیب می‌کند تا با خیال آسوده‌تری به مرور مطالب بپردازید و اتلاف وقت را در مطالعه حواشی کتاب کاهش می‌دهد.
***
مراحل پس از مطالعه
R: (Review) مرور کردن
بهترین زمان‌های مرور کردن بر طبق منحنی فراموشی ابینگهاوس:
یک روز بعد- یک هفته بعد- یک ماه بعد و ۳ماه بعد می‌باشد.
R: (Recite) از بر کردن، از حفظ گفتن
روش‌های مرور مطالب را شامل می‌شوند مثل توضیح دادن درس برای دیگران، تکرار درس جلوی آینه، تکرار مکرر مطالب در ذهن خودتان و توضیح دادن برای خودتان، جواب دادن به پرسش‌های شفاهی
R: (Refreshness) تازه کردن
بعد از مرور سوم یعنی بعد یک ماه، خلاصه نویسی هاتون با کتاب و جزوه و سایر منابعی که از روشون خلاصه برداری کرده بودید تطابق بدین و چک کنید. چون بعد از مرور سوم متوجه نیاز به اصلاحاتی در خلاصه نویسی هاتون می‌شوید. ممکنه نیاز باشد حجم خلاصه‌ها کاهش یابد. متوجه غیر ضروری بودن بعضی مطالب شده‌اید با تست و مرور زیاد. یا بعضی نکات ندیده گرفته باشید.
عوامل تاثیر گذار بر مطالعه
علاوه‌بر روش مطالعه، عوامل دیگری نیز در نحوه مطالعه تاثیر گذار هستند.
اینکه هنگام مطالعه آنقدر راه بروید، دور خودتان بچرخید و بلند بلند بلند تکرار کنید که هرچه انرژی دارید زود تمام شود و نقش زمین شوید با زمانی که پشت میز نشسته و آرام هستید متفاوت هست.
اینکه در مکان ساکتی درس بخوانید با زمانی که جلوی تلویزیون باشید یا در اتاق مطالعه‌تان باشید ولی حواستان پیش سریال تلویزیونی باشد و داستانش را بهتر از همه تعریف کنید متفاوت هست.
اینکه هرچند وقت موبایل‌تان را چک کنید یا در عالم دیگری سیر کنید با زمانی که متعهد می‌شوید تا در بازه‌های زمانی که در حال مطالعه هستید گوشی را نگاه نکنید و به سراغش نروید، متفاوت هست. هر عامل حواس پرتی را تا جای ممکن حذف کنید.
اینکه تصور کنید بر اساس تعداد ساعتی که پشت میز نشسته‌اید نتیجه می‌گیرید پس در طول روز یکبار هم از پشت میزتان بلند نشوید تا مغز بیچاره نفسی بکشد هم اشتباه هست.
شما نیاز دارید تا زمان‌هایی را برای استراحت خود در نظر بگیرید. این کار نه تنها وقت هدر دادن نیست بلکه کمک می‌کند تا مطالبی که مطالعه کرده‌اید ، در ذهن‌تان تثبیت شود. یادتان باشد که شما یک ربات نیستید!
دمای اتاق را نیز در حد تعادل و نور اتاق هم برای مطالعه کافی باشد.
در کنار روش مطالعه درست نیاز به یک برنامه درست و اصولی دارید. در مقاله برنامه ریزی درست به طور کامل از مزایای برنامه ریزی، ویژگی ها تا علل اختلال در برنامه ریزی کامل پرداخته شده است که توصیه میکنم حتما مطالعه کنید.
موفق باشید
دیدگاهتان را بنویسید